اختلال اضطراب جدایی بر اساس راهنمای آماری تشخیصی اختلالات روانی
خیلی از والدین در رابطه با شروع ماه مهر و اضطراب جدایی در کودکان با مرکز مشاوره روانپناه تماس میگیرند و در این خصوص سوال می پرسند. مهر ماه، با خود آغاز سال تحصیلی جدید را به ارمغان میآورد و برای بسیاری از خانوادهها و کودکان، این دوران به معنای آغاز یک فصل جدید، با فرصتها و چالشهای تازه است. ورود به مدرسه و جدایی از والدین میتواند برای کودکان به ویژه در سالهای اولیه تحصیل، تجربهای اضطرابآور باشد. اضطراب جدایی یک حالت طبیعی است که بسیاری از کودکان در برابر ناهنجاریهای مرتبط با جدایی از والدین احساس میکنند. این اضطراب معمولاً با علائمی چون گریه، بیتابی و در برخی موارد مشکلات خواب همراه است.
فرآیند انتقال به مدرسه میتواند احساس عدم امنیت را در کودکان افزایش دهد و آنها را در معرض استرسهای عاطفی قرار دهد. در این دوران، نقش والدین و مراقبان حیاتی است. حمایت عاطفی، ایجاد ارتباط مثبت و تمرین مهارتهای اجتماعی میتواند به کودکان کمک کند تا این دوران را با آرامش بیشتری پشت سر بگذارند. آگاهی والدین از این اضطراب و درک نیازهای عاطفی کودکانشان، میتواند به آنها برای عبور از این مرحله کمک کند و به فرزندان احساس امنیت و اطمینان بیشتری بدهد.مهر ماه نه تنها شروع یک سال تحصیلی جدید است، بلکه فرصتی برای رشد و یادگیری عاطفی کودکان نیز به شمار میرود.
اختلال اضطراب جدایی (Separation Anxiety Disorder) یک نوع اختلال روانی است که در آن فرد به شدت نگران و مضطرب میشود به دلیل جدایی از منزل یا افرادی که به آنها عاطفی وابسته است، مانند والدین، بستگان نزدیک یا خواهر و برادران. این اختلال میتواند تأثیرات مخربی بر جنبههای مختلف زندگی فرد بگذارد، از جمله عملکرد تحصیلی و روابط اجتماعی.
مهم است که اختلال اضطراب جدایی را با اضطراب جدایی طبیعی که بخشی از مراحل رشدی نوزادان و در افراد با دلبستگی امن به چشم میخورد، اشتباه نگیریم. کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی در طول زمان بیشتر در معرض ابتلا به سایر اختلالات روانی، از جمله ADHD، اختلال دوقطبی و اختلالات وحشت زایی قرار میگیرند.
این نوع اضطراب معمولاً در سنین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی ظهور پیدا میکند، اما نشانههای اختلال اضطراب جدایی غالباً در دوران پیشدبستانی نمایان میشود.
اختلال اضطراب جدایی میتواند در هر سنی آغاز شود، اما بروز آن در دوران نوجوانی و بزرگسالی نادر است.
تفاوت در واکنش به جدایی در سنین مختلف
کودکان خردسال به طور معمول زمان بیشتری را با والدین خود صرف میکنند و بنابراین، زمانهایی که جدایی ممکن است به وجود آید، در شرایط متنوعی قرار دارد. برای مثال، کودکان خردسال ممکن است هنگام ورود به مهدکودک یا کلاس اول با اضطراب جدایی مواجه شوند. کودکان بزرگتر ممکن است این احساس را هنگام رفتن به اردوهای یکهفتهای تجربه کنند، و دانشآموزان سالهای آخر دبیرستان هنگام ورود به دانشگاه یا بزرگسالانی که برای تحصیلات یا شغل به شهر دیگری انتقال پیدا میکنند، ممکن است به شدت مضطرب شوند.
در مجموع، شیوع اختلالات اضطرابی که تا دوران نوجوانی و بزرگسالی ادامه پیدا میکنند، بسیار کم است.
این اطلاعات میتواند به والدین و مربیان کمک کند تا با شناسایی نشانههای اضطراب و ارائه حمایت مناسب، به کودکان یاری رسانند که احساس امنیت و آرامش بیشتری در فرآیند جداییها داشته باشند و در مسیر رشد عاطفی خود به خوبی عمل کنند.
شروع ماه مهر و اضطراب جدایی در کودکان، این وضعیت میتواند چالشی جدی برای دانش آموزان و خانوادههایشان باشد. خوشبختانه، با استفاده از تکنیکهای موثر میتوان به کاهش این اضطراب و تسهیل فرآیند جدایی کمک کرد.
۱. آمادهسازی قبل از شروع مدرسه
یکی از بهترین روشها برای کاهش اضطراب جدایی، آمادهسازی کودکان قبل از شروع سال تحصیلی است. والدین میتوانند با صحبت کردن دربارهی مدرسه، مربیان، و فعالیتهای مختلفی که در آنجا انجام خواهند داد، تصورات مثبت و هیجانانگیزی برای کودک ایجاد کنند. همچنین، بازدید از محیط مدرسه پیش از شروع سال تحصیلی میتواند به بچهها کمک کند تا با فضای جدید آشنا شوند و احساس راحتی بیشتری پیدا کنند.
۲. ایجاد روال و عادتهای مثبت
بوجود آوردن یک برنامه منظم و ثابت بخصوص در صبحهای روز مدرسه میتواند به کودکان حس امنیت بیشتری بدهد. والدین میتوانند به تهیه یک روال صبحگاهی مشخص و لذتبخش بپردازند تا کودک احساس کند که هر چیز در جای خود قرار دارد. این روال میتواند شامل فعالیتهای ساده مانند صرف صبحانه، بازی یا خواندن یک کتاب باشد.
۳. تقویت وابستگیهای مثبت
تشویق کودکان به ایجاد ارتباطات اجتماعی مثبت در مدرسه نیز میتواند به کاهش اضطراب کمک کند. والدین میتوانند کودکان را تشویق کنند تا با همسالان خود آشنا شوند و دوستان جدیدی پیدا کنند. شرکت در فعالیتهای گروهی و ورزشی بعد از مدرسه نیز میتواند به تقویت احساس تعلق و کاهش احساس تنهایی کمک کند.
۴. تکنیکهای تنشزدایی
آموزش تکنیکهای ساده تنفس و تنشزدایی به کودکان میتواند به آنها در زمانهای احساسی دشوار کمک کند. برای مثال، میتوانند تکنیکهای تنفس عمیق را یاد بگیرند تا در زمان اضطراب به آرامش برسند. همچنین، آموزش بهکارگیری تصورات مثبت و تجسم موفقیت در موقعیتهای سخت میتواند اعتماد به نفس آنها را افزایش دهد.
۵. حمایت عاطفی و ارتباطات مستمر
والدین باید همیشه در دسترس باشند و به نیازهای عاطفی کودکان گوش دهند. صحبت دربارهی احساسات و نگرانیها باعث میشود کودکان احساس حمایت و درک بیشتری داشته باشند. گفتگوی منظم دربارهی روزهای مدرسه و احساسات مرتبط با آن میتواند به کاهش اضطراب جدایی کمک کند و رابطه عاطفی مثبت بین والدین و کودک را تقویت نماید.
با اعمال این تکنیکها، والدین میتوانند به کاهش احساس اضطراب جدایی در کودکان خود کمک کنند و آنها را برای آغاز یک سال تحصیلی موفق و با اعتماد به نفس آماده نمایند.