روانشناسی جنسی بلوغ
با شروع بلوغ ، علاقه به رابطه جنسی نیز شروع میشود. در دوره بلوغ بدن از کودکی به سمت بزرگسالی می‌رود و توانایی تولید مثل پیدا می‌کند .این فرآیندها تحت تاثیر هورمون‌های جنسی انجام میشود.
بلوغ جنسی تحت تاثیر ژنتیک و عوامل محیطی است.
منظور از عوامل محیطی؛ محل سکونت از نظر نزدیکی به استوا یا به قطب که روی سردی و گرمی یک منطقه تاثیر دارد ؛ ( اهمیت عرض جغرافیایی)
نژاد و قومیت ؛ تغذیه و حالات هیجانی، روانی ؛عاطفی و است.
سن بلوغ در مناطق استوایی و گرم هم در دختران و هم در پسران پایین‌تر از مناطق سردسیری است.
اولین عادت ماهانه در دختران و انزال منی در پسران
در منطق سردسیری و قطبی یعنی اسکیمو‌ها در دختران ۱۷ تا ۱۹ و در پسران ۱۸ تا ۲۰ سالگی است اما بر عکس در مناطق گرمسیر نزدیک به استوا یا مناطق صحرایی چون عربستان ؛ در دختران ۸ تا ۱۱ سالگی و در پسران ۱۲ تا ۱۴ سالگی است.
سطح هورمون‌های جنسی با نزدیک شدن بلوغ افزایش می‌یابد.
در پسران هورمون‌های جنسی ؛ سبب ظهور خصوصیات جنسی ثانویه و کنش‌های جنسی مردانه می شود ضمنا اسپرم‌ها نیز تکاملی در جهت بارورسازی پیدا می‌کنند.
در دختران نیز هورمون‌های پروژسترون و استروژن ؛ سبب رخداد صفات ثانویه جنسی در آنها و آمادگی برای باروری می‌شوند. وجود هورمون‌های مردانه ولو به میزان اندک در دختران سبب رویش موهای در ناحیه شرمگاهی و زیر بغل و … میشود.
در سن بلوغ ؛ عدم تنظیم میزان دقیق هورمون‌های و تعادل بین هورمون‌های مردانه و زنانه می‌تواند بسیار دردسر ساز باشد.
تغییرات مشهود در دوره بلوغ دخترها به ترتیب زیر رخ می‌دهد :
- بزرگ شدن پستان‌ها
- رویش و رشد موهای صاف و کمرنگ در ناحیه شرمگاهی
- شروع حداکثر رشد بدنی
- روییدن و رشد موهای زیر بغل
- ظهور موهای مجعد و تیره در ناحیه شرمگاهیی
- شروع عادت ماهیانه
نکته مهم این است که شروع عادت ماهیانه در دختران نشانه بلوغ جنسی کامل نیست چراکه ممکن هست هنوز تخمدان تولید تخمک‌های بارور را شروع نکرده باشند و هنوز دیواره رحم آمادگی پرورش جنین را نداشته باشد.
بلوغ در پسران عموما و به طور میانگین دو سال پس از دختران رخ می‌دهد.
تغییرات دوره بلوغ در پسرها به ترتیب زیر رخ می‌دهد:
- بیضه و آلت سریعتر رشد می‌کنند.
- ظهور موهای بلند نرم و کم تعداد در نواحی شرمگاهی
- بلند و تیره شدن موهای نرم پشت لب بویژه در دو انتها
- ظهور موهای نرم در دو طرف صورت و جلوی گوشها
- بیشتر شدن و تیره‌تر شدن موهای ناحیه شرمگاهی
- بم شدن صدا
- رشد ناگهانی قد و عضلات
- به حداکثر رسیدن سایز آلت و بیضه ها
- انزالهای شبانه و شروع به استمناء
- رسیدن موها به اندازه بزرگسالان
رفتار و روابط جنسی در دختران و پسران
هم هورمون‌های و هم عوامل اجتماعی در شروع علائم بلوغ تاثیر دارند. در پسران به عکس دختران اثر اجتماع در شروع بلوغ کمتر است. برای دخترها بسیار مهم است که صمیمی ترین دوست آنها رابطه جنسی داشته یا نه؟
در اکثر جوامع رابطه جنسی برای پسران بسیار پذیرفته تر از دختران است. واقعیت این است که هرچه مهارهای اجتماعی جنسی برای دختران بیشتر باشد ؛ کنش‌های جنسی آنها بیشتر به صورت خودارضایی ؛ همجنس‌خواهی و انحرافات جنسی ظاهر میشود اما متوقف و نابود نمی‌شود. این موضوع برای پسران نیز کاملا برقرار است.
تجربه برانگیختگی جنسی و اوج لذت جنسی برای دختران و پسران مشابه است اما به علت محدودیت دختران در اکثر جوامع بر اساس پژوهش‌های کینزی با این‌که بلوغ در دختران زودتر آغاز میشود ولی پسران زودتر از دختران به حداکثر قدرت جنسی می‌رسند.
رفتار جنسی در پسران بسیار با رفتار دختران متفاوت است .پسران بسیار بیشتر از دختران به دنبال رسیدن به اوج لذت جنسی‌اند بیشتر خیالبافی جنسی می‌کنند ؛ در خواب بیشتر به ارگاسم می‌رسند و به دوام رابطه عاطفی و عشقی خود کمتر از دختران پایبند هستند.این تفاوت‌ها را انتظارات فرهنگی و اجتماعی شکل می‌دهند. اختلاف سطح هورمونی در اثر تفاوت‌های ژنتیکی نیز در تفاوت رفتار جنسی تاثیر دارد.
دوستی بین دو جنس مخالف در نوجوانی را می‌توان شروع عشق دانست.
بدون غریزه ؛ عشق و عاطفه شکل نمی‌گیرد گرچه غریزه برای عشق کافی نیست و رشد عاطفی درجات بالاتر از محبت را فراهم خواهد کرد.
بلوغ که مهمترین رویداد تاریخ جنسی یک فرد است به طور ناگهانی رخ نمیدهد.
آگاه ساختن نوجوان به مسائل بلوغ
آگاه ساختن نوجوان به مسائل بلوغ سبب کاهش اضطراب و دوری وی از خرافات میشود. از دیدگاه روانشناسی سلامت ، برای دوری از ترس و وحشت باید آگاه سازی مناسب توسط پدر و مادر و الگوهای والدی مثل معلم و مربی و مشاوران تربیتی مدارس انجام شود.
صحبت در مورد عادت ماهیانه ؛ پریود ؛ استشهاء(خودارضایی دختران) و تغییرات بدنی برای دختران و نعوظ و احتلام (ارگاسم در خواب) و استمناء(خودارضایی پسران) باید به طور منطقی و کامل انجام شود تا جهل و نادانی سبب اضطراب و عذاب وجدان کاذب نگردد.
موارد بیشماری از اضطراب و عذاب وجدان و اعتیاد و آسیب جسمی بویژه به اندام تناسلی و حتی خودکشی در پی مبارزه شخص در ترک خودارضایی یا قطع شدن پریود رخ داده است. خرافاتی چون کور و کچل شدن
باید از تفکرات رخت بر ببندد. چه بسا نوجوانانی که برتی فرار از ترس خودارضایی و مسائل بلوغ به دام موادمخدر و سوءمصرف الکل افتاده و تا آخر عمر گرفتار مانده‌اند.
راسل می‌گوید: “در دوره بلوغ اکثر نوجوانان درگیر مشکلات بیهوده‌ای در زمینه جنسی می‌شوند .اگر جوانی خودداری مطلق و سرکوبی تمایلاتش را پیشه کند ؛ بعدها ترسو و مضطرب خواهد شد و پس از ازدواج نیز به شیوه تهاجمی و ناگهانی در این موارد عمل می‌کند.”
دیدگاه سنتی در مورد خودارضایی ؛ اضطراب‌زاست و عذاب وجدان آن سبب کاهش چشمگیر کارآیی نوجوان در کار و تحصیل خواهد شد. لذا با این مسئله باید غیر خرافی و علمی برخورد کر و آن‌را وحشتناک جلوه نداد.
دکتر سلامیان و تیم روانشناسان روان پناه با سالها تجربه در کار با نوجوانان ؛ مشکلات دوره بلوغ و مسائل جنسی آنها را به خوبی شناخته و می‌توانند برای آگاهی آنها و والدین جلسات حضوری و آنلاین و تلفنی برگزار کنند تا نوجوانان ؛ از مشکلات این دوره به سادگی عبور کنند و از کارایی ایشان در امور روزمره زندگی کاسته نشود.